Wat doet alcohol met de hersenen?
Alcohol heeft invloed op hoe de hersenen werken. Na het drinken van één of twee glazen werken de hersenen al anders dan normaal. Als je alcohol drinkt kunnen de hersenen beschadigd raken, hoe meer en vaker je drinkt, hoe groter de schade.
🔗 Wetenschappelijke verdieping voor professionals? Bekijk de pagina over dit onderwerp op Expertisecentrum Alcohol
Wat gebeurt er in de hersenen als je alcohol drinkt?
Als je alcohol drinkt bereikt dit via het bloed na tien minuten de hersenen. Vanaf dat moment ben je onder invloed. Alcohol werkt verdovend. Dat betekent dat veel delen van je hersenen trager worden of minder goed werken als je gedronken hebt. Bijvoorbeeld: dronken mensen zien en horen minder goed. Dat is de reden waarom dronken mensen vaak hard praten. Ook de hersenen waar je evenwicht zit worden verdoofd. Je ziet daarom dat dronken mensen minder goed kunnen lopen. Ze gaan bijvoorbeeld slingeren.
Een effect van alcohol is ontremming. Ontremming betekent dat je sneller dingen doet of durft, die je anders niet zou doen. Dat komt doordat alcohol ook je controle over jezelf vermindert. Als je een beetje alcohol drinkt merk je dit doordat je vrolijker en enthousiaster wordt. Sommige mensen praten meer als ze gedronken hebben. Als je veel drinkt kun je overmoedig worden en dingen doen, waarvan je later spijt hebt.
Als je veel drinkt, kan het verdovende effect van alcohol gevaarlijk worden. Alcohol verdooft ook belangrijke functies zoals je ademhaling en je hartslag. Je voelt je eerst versuft en moe. Als je dan nog meer drinkt kun je bewusteloos of zelfs in coma raken. Dat heet een alcoholvergiftiging en wordt ook wel ‘comazuipen’ genoemd. Je kunt zelfs overlijden aan te veel alcohol. In 2019 kwamen er 6500 mensen op de spoedeisende hulp vanwege een alcoholvergiftiging.
> Lees meer over de effecten van alcohol per glas
Alcohol en agressie
Alcohol vertraagt de werking van de hersenen. Daardoor ben je minder goed in staat om na te denken voordat je een keuze maakt. Het angstcentrum in de hersenen wordt juist actiever. Sommige mensen worden erg emotioneel als ze gedronken hebben. Andere mensen voelen zich sneller bedreigd en worden juist agressief. In Nederland heeft 27-43% van alle geweld te maken met alcohol. Bij uitgaansgeweld speelt alcohol in 70% van de gevallen een rol.
Alcohol en hersenontwikkeling
De hersenen ontwikkelen zich al in de baarmoeder, totdat iemand ongeveer 25 jaar oud is. Daarom zijn de hersenen van kinderen en jongeren gevoeliger voor de effecten van alcohol. Bijvoorbeeld als een zwangere vrouw alcohol drinkt, beschadigen de hersenen van de baby. De baby loopt dan een groot risico op foetaal alcoholsyndroom (FAS). Maar ook voor de hersenen van kinderen en jongeren is alcohol extra risicovol.
> Lees meer over alcohol en zwangerschap
In de puberteit zijn bepaalde onderdelen van de hersenen nog in ontwikkeling, zoals het hersengebied waarmee iemand keuzes maakt. Daarom gaan experts er van uit dat alcohol drinken slecht is voor de ontwikkeling van de hersenen van jongeren.
Er zijn ook nog andere redenen waarom het af te raden is om op jonge leeftijd alcohol te drinken. Bijvoorbeeld halen jongeren die vroeg beginnen met drinken vaak slechtere cijfers op school en spijbelen vaker. Het kan ook zo zijn dat jongeren die het niet goed doen op school eerder gaan drinken. We weten wel dat jongeren die vroeg beginnen met drinken later vaak ook veel gaan drinken. De kans is groot dat alcohol een probleem voor ze wordt als ze volwassen zijn.
> Lees meer over de risico’s van alcohol voor jongeren
Alcohol en geheugen
Als je alcohol drinkt, werkt je geheugen minder goed. Als je veel alcohol drinkt, kan je je bijvoorbeeld van een bepaalde periode van de avond niets meer herinneren. Dit noemen we een ‘black-out’. Deze herinneringen komen nooit meer terug. Hoe vaker je een black-out hebt, hoe sneller die de volgende keer zal optreden. Soms kun je nog wel dingen herinneren, maar is de herinnering vaag. Dit noemen we een ‘grey-out’. Alcohol zorgt dus voor een tijdelijke geheugenstoornis.
Al deze effecten zijn tijdelijk. Als je weer nuchter bent werken je hersenen weer normaal. Tenzij je lange tijd veel drinkt. Dan kan je hersenen permanent beschadigen.
> Kijk hier voor tips om te minderen of stoppen met drinken
Wat doet alcohol met je hersenen op de lange termijn?
Alcohol is slecht voor je hersenen. Als iemand lange tijd zwaar drinkt (meer dan 25 standaardglazen alcohol per week), loopt hij of zij risico op hersenbeschadiging. Het geheugen gaat achteruit, iemand denkt langzamer en kan zich minder goed aanpassen aan nieuwe situaties.
Daarnaast worden de hersenen van zware drinkers ook kleiner. Het aantal verbindingen tussen hersencellen neemt af, waardoor er hersencellen afsterven. Ook is er kans op het syndroom van Korsakov en dementie. Dit zijn ziektes waardoor de hersenen en het geheugen niet goed meer werken.
Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat ook kleine hoeveelheden alcohol al schade kunnen doen aan de hersenen. Als iemand meer dan één glas alcohol per dag drinkt worden de hersenen al kleiner. Dit komt omdat de grijze en witte stof van de hersenen afneemt door alcohol. Minder witte stof betekent dat de verschillende delen in de hersenen slechter met elkaar praten, waardoor je je bijvoorbeeld minder goed kunt aanpassen aan je omgeving en je concentratie en geheugen verslechteren. Het is nog niet bekend wat er precies gebeurt als de grijze stof minder wordt.
> Kijk hier voor meer informatie over hersenbeschadiging door alcohol